نظرات نامزدهای انتخابات پیرامون تحریم و اقتصاد مقاومتی

مقام معظم رهبری در دیدار با اعضای هیات دولت مطالبات صریحی را در ارتباط با اقتصاد مقاومتی مطرح کردند که اجرای سیاستهای کلی اصل44 و حمایت از تولید از جمله مهمترین آنها بوده است.

به گزارش مشرق، مقام معظم رهبری برای اولین بار در سال 1389 در دیدار با کارآفرینان بر ضرورت بوجود آوردن یک اقتصاد مقاومتی[1] در کشور تأکید کردند. پس آن معظم له در دیدارهای متعدد بر ابعاد مختلف این موضوع و ضرورت‌های آن تاکید فرمودند. ایشان در دیدار با کارگزاران نظام در رمضان 1391 بر ثمر بخش بودن اقتصاد مقاومتی، اهمیت برنامه‌ریزی و ثبات برنامه‌های اقتصادی، مدیریت مصرف، کاهش اتکای به نفت و مردمی کردن اقتصاد در این موضوع تاکید کردند. ایشان همچنین در دیدار با شرکتهای دانش­بنیان به اهمیت و نقش این قشر در شکل دهی اقتصاد مقاومتی اشاره کردند. علاوه بر این مقام معظم رهبری در دیدار با اعضای هیات دولت مطالبات صریحی را در ارتباط با اقتصاد مقاومتی مطرح کردند که اجرای سیاستهای کلی اصل44 و حمایت از تولید از جمله مهمترین آنها بوده است.


در این گزارش دیدگاه نامزدهای ریاست جمهوری پیرامون کلیت اقتصاد مقاومتی بررسی می‌شود. این دیدگاه‌ها از مهر 1391 تا 15 فروردین 1392 جمع‌آوری شده است. ترتیب بررسی بر اساس حروف الفبا می‌باشد.
آل اسحاق (4 موضع):

چکیده: ال اسحاق ناهماهنگی و تضاد میان رویکردهای اقتصاد و سیاست خارجی را مشکل مهمی بر‌می‌شمارد. وی تاکید می‌کند:«در موضوع بلندمدت باید مبانی و زیربناها تغییر یابند. اولین بحث تناسب و هماهنگی میان سیاست‌های اقتصادی و خارجی‌مان است.» وی معتقد است می‌توان با تکیه بر تجارب آسیب‌ها و هزینه‌ها را در مقابله با تحریم کاهش داد. در صحبتی دیگر آل اسحاق بی‌اعتنایی به مسائل کلان اقتصادی را عامل وضعیت فعلی می‌داند. وی یکی از سرفصل‌های برنامه‌ریزی برای دولت آینده را:«ایجاد فضای حضور حداکثر مردم در حوزه های مختلف با دوری از تنگ نظری و سعه صدر با رویکرد انسجام ملت و استفاده از تمام توان و استعدادهای کشور به منظور مقابله و مقاومت با تهدیدات» و «ساماندهی مناسب در روابط خارجی با حفظ اقتدار و آرمانهای انقلاب و حفظ منابع ملی و حیاتی کشور و ایجاد هماهنگی کامل بین دیپلماسی خارجی و سیاستهای اقتصادی کشور برقرار شود» می‌داند. آل‌اسحاق معتقد است که می‌توان «با پیروی از جهت‌گیری‌های مقام معظم رهبری در روابط بین‌الملل، می‌توانیم با وجود تمام محدودیت‌ها این خط اساسی انقلاب اسلامی را ادامه دهیم و به نتیجه برسیم.»

جمع‌بندی: آل اسحاق بر ادامه مقاومت در مقابل تحریم‌های اقتصادی تاکید می‌کند و آن را شدنی می‌داند به شرطی که مدیریت درست انجام شود و نیز از ظرفیت‌های داخلی به خصوص مردم استفاده شود. وی از عدم هماهنگی میان دیپلماسی اقتصادی و دیپلماسی سیاسی انتقاد می‌کند. گفته‌های آل‌اسحاق در این زمینه بسیار کلی بوده و برای عملیاتی شدن نیاز به ارایه برنامه دقیق‌تر و جزیی‌تر دارد سئوال مهم چگونگی ادامه مقاومت و مقابله با تحریم است.

ابوترابی (دو موضع)

چکیده: ابوترابی معتقد است «با توجه به ظرفیت های فراوان و ثروت های زیاد کشور قادر خواهیم بود بر مشکلات فائق آئیم.» و لازمه این کار را علم و اخلاق می‌داند. وی تحریم‌ها را فرصتی برای ملت ایران دانسته و راهبرد تولید و صرفه‌جویی و نیز استفاده از درآمدهای ارزی برای تولید را برای شرایط فعلی تجویز می‌کند.

جمع‌بندی: ابوترابی بر مقاومت و حل مشکلات با استفاده از ظرفیت‌ها تاکید دارد. پیشنهاد وی راهبرد تولید و صرفه‌جویی است. صحبت‌های ابوترابی در سطح راهبردی بوده و نیازمند ارایه راه‌کارهای جزیی‌تری است. مثلا از کدام‌ حوزه‌های تولید و چگونه باید حمایت کرد یا در کدام حوزه‌ها باید صرفه‌جویی را الویت قرار داد.

الهام (یک موضع)

چکیده: الهام دو نگاه به اقتصاد مقاومتی را از یکدیگر تفکیک کرده،«یک نگاه آن است که در بستر فرهنگی با اقتصاد مقاومتی مواجه شویم که در این صورت جامعه به همگرایی خواهد رسید و فرصت های زیادی فراهم خواهد آمد» و دیگری «نقطه مقابل این نگاه آن است که اقتصاد مقاومتی را در بستر سیاسی تحصیل کرد. اقتصاد مقاومتی در این نگاه خیلی زود به رقابت های گروهی و جناحی کشیده خواهد شد و نتیجه آن واگرایی مردم خواهد بود». وی سئوالی را مطرح می‌کند:«آیا اینکه هرجا ببینیم سیاست های دولت می تواند به مقاومت اقتصادی بینجامد، جلوی آن را بگیریم یا هرجا مشکلی بوجود آمد آن را ناشی از ناکارآمدی سربازان اقتصادی بدانیم و دائما بر سر آنها بزنیم، چه فایده ای دارد؟» در ادامه الهام اقتصاد مقاومتی را «راهکاری است برای ساختن زیرساخت های اقتصادی تا هیچگاه در فشارها و تهدیدها دچار مشکل نشود.» تعریف می‌کند. او همچنین استقلال اقتصادی را از مولفه‌های اقتصاد مقاومتی می‌داند و توجه به عدالت را به دلیل آنکه سبب کاهش فشار بر اقشار مستضعف می‌شود، مهم می‌شمارد. الهام بر تمرکز مدیریت اقتصاد در دولت تاکید دارد.

جمع‌بندی: الهام به بعد داخلی اقتصاد مقاومتی توجه داشته و انتقادهای طرح شده علیه دولت را مخل تحقق اقتصاد مقاومتی می‌داند و از همین‌رو بر تمرکز مدیریت اقتصاد در دولت تاکید دارد. وی به عدالت نیز توجه داشته و اقتصاد مقاومتی را صرفا اقتصادی نمی‌بیند. مولفه‌ها و مسایلی که در اقتصاد مقاومتی باید به آنها پرداخته شود، از سوی الهام بیان نشده است.

باهنر (2 موضع)

چکیده: باهنر تحریم‌های خود ساخته را مشکل جدی اقتصاد در سطح بنگاه‌ها می‌داند و بر پیوسته بودن مسایل و مشکلات کشور تاکید می‌کند: «برای اداره کشور، یک سبد سیاستی نیاز داریم و اصلا نمی‌توانیم بدون آن، به دنبال حل مساله باشیم. مسائل کشور را نمی‌توان از همدیگر منفک کرد و بعد در مورد تک‌تک آنها تصمیم گرفت بلکه باید در مورد یک بسته، تصمیم‌گیری کرد».باهنر سیاست‌های کلی اصل 44 را یک مانیفست برای انقلاب اقتصادی می‌داند و معتقد است دولت باید به جای داشتن تصدی، یک نظام بروکراسی قدرتمند حمایت‌گر باشد.

جمع‌بندی: راه‌کار اصلی باهنر، توجه به پیوسته بودن مسایل است که در نتیجه آن باید یک سبد سیاستی در اختیار داشت. اما وی برنامه دقیق‌تری پیرامون این سبد سیاستی ارایه نکرده است. مشخص نیست که محوریت این سبد سیاستی با کدام قسمت است، تولید، مالی و یا …

پورمحمدی (یک موضع)

چکیده: پورمحمدی تاکید دارد که «تفکر برنامه‌ای، اتکا به نظرات کارشناسی و ثبات در تصمیم‌گیری ارکان تحول اقتصادی است. همچنین می‌توان با تکیه بر "قانون” و توجه به امر "تولید” و "اشتغال” برنامه مدیریت اقتصادی کشور را پایه‌ریزی کرد» وی معتقد است از توان مردمی در اقتصاد استفاده نشده است. وی در بیان راه‌کار می‌گوید:« فکر می‌کنم با یک نگاه جامع، کارشناسی، با برنامه و با ثبات و البته جدی و بدون مسامحه و سهل‌انگاری زندگی اقتصادی‌مان بهبود پیدا خواهد کرد»

جمع‌بندی: پورمحمدی برخی از اصول حاکم بر تفکرات اقتصادی خود را بیان کرده و دو مساله تولید و اشتغال را محور توجه خود قرار داده است. وی جزییات بیشتری از برنامه‌ اقتصادی خود ارایه نکرده و آن را موکول به زمان‌های بعدی کرده است. در نتیجه باید منتظر ارایه برنامه‌ وی شد.

جلیلی(یک موضع)

چکیده: جلیلی پیشرفت و تولید مزیت‌های نسبی را نتیجه مقاومت اقتصادی و درگیری جمهوری اسلامی ایران با قدرت‌های خارجی را طبیعی می‌داند.

جمع‌بندی: جلیلی تنها به رو به جلو بودن اقتصاد مقاومتی اشاره کرده و هنوز برنامه‌ای برای عملیاتی شدن اقتصاد مقاومتی و یا الویت‌های اجرایی در اقتصاد مقاومتی آن ارایه نکرده است.

رضایی (4 موضع)

چکیده: رضایی ریشه مشکلات اقتصادی فعلی را اینگونه بیان می‌کند:«بخشی از مشکلات ناشی از تحریم ها است و این بخش قابل قبول است، ولی بخشی از مشکلات کشور نیز ناشی از سوء مدیریت است و این بخش را نمی توان پذیرفت؛ البته مشکلات سوء مدیریتی تنها به دولت فعلی مربوط نیست و دولت های گذشته نیز مشکلاتی داشته اند که اکنون شاهد نتیجه آن هستیم.» وی سهم 30 درصدی را برای تحریم متصور است و البته مشکلات را قابل حل می‌داند. رضایی بر نقش مردم در اقتصاد تاکید ویژه دارد.وی همچنین دو مشکل اقتصاد ایران را متکی بودن به نفت و دولتی بودن آن بیان می‌کند. او مدل مطلوب خود را در اقتصاد مدل چین بیان کرده و بر آن تاکید می‌کند.

جمع‌بندی: رضایی برای مردم نقش ویژه قایل است اما راه‌کار عملیاتی و مشخصی برای تحقق آن ارایه نکرده است. همچنین با توجه به اینکه مدل مطلوب وی در اقتصاد کشور چین است می‌توان تمرکزگرایی، پایین بودن ارزش پول ملی، حضور در بازارهای جهانی، حل و فصل مناقشات بین‌المللی را در نگاه وی متصور بود هرچند لازم است که رضایی جزییات بیشتری را بیان کند.

روحانی (2 موضع)

چکیده: روحانی تاکید می‌کند که «همه مشکلات را به گردن عوامل خارجی می‌اندازند نادرست است» و در ادامه به اهمیت دیپلماسی اشاره می‌کند:« با تقویت و بهبود دیپلماسی خارجی، می‌توان شرایط بهتری برای توسعه اقتصادی کشور فراهم کرد. وظیفه نهادهای دیپلماتیک آن است که نسبت به همه حقوق ملی در کنار حق هسته‌ای در سطح بین‌المللی تلاش کنند و حمایت‌های جهانی را جلب کنند». همچنین در اظهارنظر دیگری بیان می‌کند که «اصلاح اقتصاد، به روابط بین الملل بر می گردد».

جمع‌بندی: تاکید روحانی بر اصلاح دیپلماسی خارجی است. این نظر دو معنا می‌تواند داشته باشد، یک اینکه درسطح تکنیک‌ها و تاکتیک‌های دیپلماسی خارجی باید تغییر ایجاد شود و دو اینکه در سطح رویکردها این تغییرات نیاز است. همچنین روحانی مشکلات را تنها ناشی از تحریم‌ها نمی‌بیند و این ادعا را نادرست می‌خواند. وی راه‌کار عملیاتی و دقیق برای مقابله با تحریم‌ها و نیز تحقق اقتصاد مقاومتی ارایه نکرده است.

زاکانی (2 موضع)

چکیده: زاکانی تقویت تولید داخلی و کاهش وابستگی اقتصادی به سایر کشورها را مولفه‌های اقتصاد مقاومتی می‌داند و شرط تحقق آن را استفاده از تمام ظرفیت‌ها بیان می‌کند. وی در بیانی دیگر مبارزه با مفاسدهای اقتصادی را از مولفه‌های دیگر اقتصاد مقاومتی بیان می‌کند. همچنین نقش تحریم را در مشکلات اقتصادی جدی و اساسی دانسته اما زمینه حداکثری بروز مشکلات را تحریم نمی‌داند.

جمع‌بندی: زاکانی سه مولفه اقتصاد مقاومتی را تقویت تولید داخل، کاهش وابستگی به خارج و مبارزه با مفاسد اقتصادی می‌داند. همچنین بر استفاده از تمام ظرفیت‌ها تاکید دارد، اما برای این مهم راه‌کار اجرایی و دقیق بیان نکرده است. تعیین الویت‌های تولید یا حوزه‌هایی که در آن وابستگی وجود دارد و نحوه کاهش آن و نیز نحوه مقابله با فساد از مسایلی است که باید بیشتر تشریح شود.

سبحانی (4 موضع)

چکیده: سبحانی در گفتگوی خود با عیار درباره تحریم اظهار داشت: «در مجموع، بدون شک، تحریم به اقتصاد ما لطمه زده است. البته به واسطه اینکه ما در تنگنا بوده‌ایم دستاورد هم داشته‌ایم» و درباره آینده تحریم گفت: «چشم انداز کم شدن و مرتفع شدن تحریم‌ها را هم خیلی روشن نمی‌بینم… بعید می‌دانم که در کوتاه مدت این مشکل کاملا رفع بشود.» وی درباره کاهش وابستگی به دلار نیز تاکید کرد که موضوعیت آن را نمی‌توان نفی کرد و تنها کارهایی را می‌توان انجام داد که تقاضای ارز را کاهش دهد که همان تولید ملی است. سبحانی در اظهارنظری دیگر مخالفت خود را با تعدیل ساختاری و مدل اقتصادی دولت سازندگی اعلام و دلیل آن را مناسب نبودن با شرایط اقتصادی کشور بیان کرد. وی همچنین وضعیت فعلی اقتصاد را مناسب نمی‌داند و اعتقاد دارد که امنیت روانی مردم سلب شده است. سبحانی مشکل جدی کشور را فقر نمی‌داند بلکه نابرابری بیان می‌کند.

جمع‌بندی: سبحانی تحریم‌ها را طولانی مدت می‌داند و لذا بر کاهش آسیب‌پذیری اقتصاد داخل تاکید دارد. در نتیجه بیشتر راه‌کارهای وی در حوزه تولید و از جنس اقتصادی است. اما هنوز برنامه عملیاتی از سوی وی ارایه نشده است.

سعیدی‌کیا (یک موضع)

چکیده: سعیدی کیا در اظهار نظر خود «هم تحریم‌ها و هم اشتباهات دولت در ایجاد این شرایط اقتصادی» را دخیل می‌داند. همچنین نسبت به انحلال سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و توزیع سهام عدالت منتقد است.

جمع‌بندی: سعیدی‌کیا هم به تحریم و هم به مدیریت داخلی را دارای نقش می‌داند. اظهارنظری نیز درباره برنامه‌های خود برای مدیریت این فضا و نحوه مواجهه با تحریم نکرده است.

شریعتمداری (3 موضع)

چکیده: شریتعمداری کارآمدی قوه مجریه در حل مسایل اقتصادی و روابط خارجی را دارای اهمیت می‌داند. وی دولت خاتمی را «از نظر بالا بودن میزان شاخص‌های اقتصادی و با ثبات اقتصادی بالا دولت خاتمی بهترین دولت بعد از انقلاب » می‌داند. وی معتقد است «تحریم‌ها در کوتاه‌مدت و یک‌جا قابل رفع و حل نیست، ولی در میان مدت قابل حل و رفع است» و راه‌کار را «عاقلانه بودجه کشور را متعادل و متوازن ببندیم، توقع‌آفرینی‌های جدید را خط بزنیم، توقعات جدیدی نیافرینیم»[26] می‌داند. وی درباره شیوه مناسب هزینه‌کرد درآمد نفتی می‌گوید:«بخشی از این پول را از طریق چتر حمایتی با یک نظام جامع بیمه حمایتی برای اقشار ضعیف هزینه کنیم که البته آثار تورمی آن محدود اما آثار رضایت‌بخشی گسترده‌ای دارد …بخشی دیگر از این منابع را هم می‌توان به فعالیت‌های مولد داد …. من این پول را نقد به بازار تزریق نمی‌کنم بلکه به واحدهای تولیدی می‌دهم که زنجیره ارزش را تکمیل کنند» شریعتمداری پیشنهادی درباره استفاده از ظرفیت ایرانیان خارج از کشور و سرمایه‌گذاری مشترک با آنها در خارج کشور نیز ارایه کرده است.

جمع‌بندی: شریعتمداری تحریم را در کوتاه مدت قابل حل‌ نمی‌داند و راه مقابله با آثار آن را در مدیریت داخل کشور می‌بیند. ایده‌هایی را برای استفاده بهتر از پول نفت ارایه کرده که نیازمند ارایه جزییات بیشتر درباره آن است تا بتوان واقعی بودن آن را سنجید.

قالیباف (3 موضع)

چکیده: قالیباف مشکلات فعلی اقتصاد را در «مدیریت غلط توام با سیاست زدگی» می‌داند و تاکید دارد که «درست است که چالش اصلی ما اقتصادی است اما راه حلش اقتصادی نیست.» در اظهارنظری دیگر قالیباف اقتصاد مقاومتی را اینگونه تعریف می‌کند«رویکرد و یک باور است و موضوعات آن از جنس کمی نیست که به آن کمی نگاه شود و کیفی است که باید نگاه خاص خود را داشته باشد و از ابزار تکنوکراسی و بروکراسی برای پیاده سازی آن استفاده کنیم.» وی معتقد است که «اندیشمندان علم اقتصاد در این زمینه باید برای ما نسخه بپیچند نه مدیران و نه شخصیت های سیاسی» وی راه مقابله را تحریم‌ را اینگونه شرح می‌دهد:« ما اگر می‌خواهیم از تحریم‌ها عبور کنیم باید این مشکلات را به عنوان یک آسیب بپذیریم چرا که هدف ورود به عرصه یک مبارزه جدی است.» و بر استفاده دولت از ظرفیت دانشگاهیان برای تحقق اقتصاد اسلامی تاکید می‌کند.

جمع‌بندی: قالیباف راه مقابله با تحریم را در اصلاح مدیریت داخلی می‌داند و راه‌کارش مدیریت جهادی است. وی در تشریح این مفهوم از دوران دفاع مقدس بهره می‌برد اما جزییات بیشتری ارایه نکرده است. وی توجه و تاکید بر تقویت درون برای مقابله با تهدید بیرون دارد. تعیین الویت‌ها در تحقق اقتصاد مقاومتی، ابعاد تحریم‌ها و نحوه مواجه با آنها توسط وی بیان نشده است.

کمالی (یک موضع)

چکیده: کمالی ریشه مشکلات را در شکل‌یافتن اقتصاد بر پایه نفت بیان کرده و نتیجه اینگونه توصیف می‌کند «صنعت و کشاورزی ما امروز با سخت افزار و نرم افزار تاریخ گذشته و ناکارآمد در صحنه‌ای حضور یافته است».

جمع‌بندی: کمالی ریشه مسایل اقتصادی را در وابستگی به نفت می‌داند اما اظهارنظری درباره شیوه‌های برطرف کردن این وابستگی بیان نکرده است.

لاریجانی (یک موضع)

چکیده: لاریجانی در اظهار‌نظری تهاجم دشمن را دارای ابعاد مختلفی دانسته و تاکید کرده «به دلیل پیشرفت ارتباطات و تاثیرگذاری فرهنگی و ‌اجتماعی این تصور منطقی است که دشمنان بخواهند از این ابزارها برای فشار به کشورها استفاده کنند»وی درباره راه‌کار مقابله با آن گفت «باید همواره جامعه را مقاوم‌سازی و واکسینه کرده و زمینه عملیات‌های دشمن را از نظر زمانی و مکانی محدود کنیم».

جمع‌بندی: لاریجانی بر لزوم شناخت تهدیدات جدید دشمن تاکید کرده و راه‌کار موثر را در مدیریت داخلی در جهت مقاوم‌سازی می‌داند. گفته‌های وی کلی بوده و لازم است جزییات بیشتری از سوی وی ارایه شود. ابعاد تهدیدات، الویت‌های مقاوم‌سازی، چگونگی تحقق آنها مسایلی است که باید در نظر گرفته شود.

لنکرانی (2 موضع)

چکیده: لنکرانی در بیان نظرات اقتصادی به مطالعاتی اشاره کرده است که در آن «تلاش کردیم رویکردهایی را طراحی کنیم که رونق اقتصادی را همراه با کاهش فاصله طبقاتی فراهم کنیم. ترجمه ما از اقتصاد مردمی با ترجمه ای که دیگران ارائه میدهند و اقتصاد مردمی را صرفا حضور افراد برخوردار در عرصه اقتصادی در برابر امکانات دولتی میبینند، متفاوت است.» وی بر نقش دولت در توانمند‌سازی مردم برای حضور در اقتصاد تاکید کرده است. همچنین وی بخش فرهنگ و اجتماعی را مبنا می‌داند. در جای دیگر لنکرانی مشکل اقتصاد را وابستگی به درآمدهای نفتی بیان و این وضعیت را مستعد ویژه‌خواری توصیف کرده است. وی تاکید دارد که «اینکه بعضی ها می‌گویند مشکلات امروز اقتصادی ما مربوط به آن قسمت هایی است که ما "رسیدگی” به "محرومین” داشتیم و به اقشار "ضعیف” کمک کردیم یا مثلاً "هدفمندی” یارانه ها را انجام دادیم، این ها "مشکلات” اقتصادی را برای ما بوجود آورده، آدرس "غلطی” است که متأسفانه با برخی از عملکردهای سوء توانسته تقویت شود.»

جمع‌بندی: لنکرانی وابستگی به نفت را مشکل اصلی اقتصاد می‌داند که مسبب مشکلات بعدی شده است. وی اصل حمایت از مستضعفان در اقتصاد را مهم دانسته و اشکالات فعلی را در سوعملکردها می‌داند. همچنین توجه به مردمی کردن اقتصاد و تعریف صحیح آن مورد توجه لنکرانی بوده است. تاکنون اظهارات وی کلی بوده و باید منتظر بود تا جزییات مطالعات صورت گرفته منتشر شود و در آن الویت‌های تولید ملی و چگونگی حمایت از آنها، چگونگی مقابله با تحریم و کاهش فشار آن مشخص شود.

متکی(4 موضع)

چکیده: متکی درباره وضعیت فعلی می‌گوید: «معتقدم باید یک گفت‌وگوی ملی برای برون‌رفت از شرایط بد اقتصادی کشور ایجاد شود» وی گفته است که در حال تهیه نامه‌ای است پیرامون همین مساله. در اظهارنظر دیگری وی تورم و بیکاری را مشکل اصلی جامعه بیان کرده و تاکید کرده که برنامه‌هایش برای حل آنها در حال تدوین است. در صحبت دیگری متکی بر توزیع عادلانه ثروت در جامعه تاکید دارد. در جای دیگری بیان داشته «اکنون 80 درصد اقتصاد در دست دولت است و این امر نشان می دهد که مردم در این اقتصاد نقشی ندارند» و ریشه مشکلات معیشتی مردم را در «ناکارآمدی در حوزه های اجرایی» می‌داند.

جمع‌بندی: متکی ریشه مشکلات را در مدیریت اجرایی کشور می‌داند و در مسایل اقتصادی دو مساله بیکاری و تورم را مشکل اصلی می‌داند. وی تاکید کرده که در حال تدوین برنامه‌ای برای حل این مشکلات است، باید منتظر ارایه برنامه بود چرا که اظهار نظرهای وی تاکنون مباحث کلی بوده و نیازمند تدقیق است.

میرکاظمی (یک موضع)

چکیده: میرکاظمی در تعریف اقتصاد مقاومتی گفت «یعنی اقتصادی که رو به توسعه است و در برابر شوک‌ها و فشارهای خارجی مقاومت کند و لازمه این امر انعطاف اقتصادی است.» وی بر استفاده از دانش و فناوری در اقتصاد تاکید دارد و آسیب‌پذیری اقتصاد کشور را در وابستگی به نفت می‌بیند.

جمع‌بندی: میرکاظمی در تعریف اقتصاد مقاومتی بر انعطاف‌پذیر بودن اقتصاد تاکید کرده اما جزییات بیشتری درباره آن بیان نکرده است. تاکید بر اقتصاد دانش‌بنیان و نیز رهایی از اقتصاد نفتی از توجهات دیگر وی بوده است. صحبت‌های میرکاظمی کلی بوده و نیاز به ارایه جزییات بیشتر دارد.

هاشمی‌رفسنجانی (2 موضع)

چکیده: هاشمی رفسنجانی تورم را مشکل جدی دانسته که سبب فشار زیاد بر طبقه کارگر شده است. وی تورم را نتیجه سوءمدیریت داخلی و تحریم‌ها می‌داند. وی درباره راه‌ حل می‌گوید: « نیازمند اتخاذ سیاست های صحیح و تغییر شیوه های اجرایی کشور از یک سو و تعامل و همکاری با سایر کشورها در جهت کاهش تحریم ها و خصومت ها هستیم». هاشمی رفسنجانی کشور را دارای استعدادهای بی‌نظیر، مادی، طبیعی و انسانی می‌داند. وی تاکید دارد که:« سیاست خارجی یک کشور پشتوانه پویایی و رشد داخلی یک کشور و بالعکس به حساب می‌آید و اگر می‌‌خواهیم اقتصاد کشور سامان مناسب بیابد و چشم به بازارهای جهانی داشته باشد، باید سیاست خارجی به دور از تنش و همراه با دوستی با سایر کشورها پیشه کنیم تا بتوانیم از امکانات دوستان واقعی‌مان در خارج و ایرانیان خارج از کشور کمال استفاده را ببریم.»

جمع‌بندی:هاشمی رفسنجانی دو عامل تحریم و سومدیریت داخلی را عامل وضعیت اقتصادی فعلی بیان می‌کند. وی سیاست خارجی بدور از تنش را توصیه می‌کند و این را لازمه داشتن یک اقتصاد پویا می‌داند. جزییات بیشتری بیان نشده اما می‌توان گفت که وی اقتصاد مقاومتی را در سایه اصلاح سیاست‌خارجی فعلی می‌داند.

نامزدهای زیر نیز درباره مباحث کلان اقتصاد و اقتصاد مقاومتی اظهار نظری نکرده اند.

به نقل از پایگاه خبری-تحلیلی اقتصاد مقاومتی